Ιστορία Σπουδαστηρίων
Το "Νομικό Σπουδαστήριο" αποτέλεσε την πρώτη Βιβλιοθήκη της Σχολής και εκεί συγκεντρώθηκε αρχικά όλο το υλικό που κάλυπτε τα περισσότερα γνωστικά αντικείμενα της νομικής επιστήμης.
Προάγγελος του Νομικού Σπουδαστηρίου μπορεί να θεωρηθεί το νομικό φροντιστήριο, η ίδρυση του οποίου έγινε με τη διάταξη του άρθρου 19 του ν. 3825/1911, Περί Καποδιστριακού Πανεπιστημίου.[1] Το άρθρο προέβλεπε την ίδρυση δύο φροντιστηρίων ένα για τις Νομικές Επιστήμες και ένα για τις Πολιτικές· κάθε ένα θα διέθετε δική του αίθουσα και δική του Βιβλιοθήκη, την οποία θα χρησιμοποιούσαν οι διδάσκοντες και οι φοιτητές. Την ανώτατη εποπτεία θα ασκούσε η Σχολή και τη διεύθυνση του φροντιστηρίου θα αναλάμβανε τακτικός καθηγητής, για μία τριετία.
Ήδη, όμως, το Νομικό Φροντιστήριο λειτουργούσε -άτυπα- από το 1907, το οποίο διέθετε και δική του Βιβλιοθήκη, τη Βιβλιοθήκη που κληροδότησε ο καθηγητής του Ρωμαϊκού δικαίου, Νικ. Ι. Δημαράς (1856-1906). Ο Δημαράς απεβίωσε στις 15 Αυγούστου 1906 και "κατέλιπε την πολύτιμον αυτού βιβλιοθήκην, παραγγείλας να απαρτίση τον πυρήνα του αναγκαιοτάτου, τοις σπουδάζωσι την επιστήμην των νόμων νεανίσκοις, νομικού φροντιστηρίου".[2] Στην ιδιόχειρη διαθήκη του, την 1η Μαρτίου 1901, η οποία δημοσιεύθηκε το 1906, ζητούσε η πολλών νομικών συγγραμμάτων Βιβλιοθήκη του να μην συγχωνευθεί με την Εθνική Βιβλιοθήκη ούτε με την Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου αλλά να αποτελέσει αυτοτελή Βιβλιοθήκη της Νομικής Σχολής.[3]
Είχε προηγηθεί η κληροδοσία του καθηγητή του Δημοσίου Δικαίου Εμμ. Κόκκινου (1812-1879), ο οποίος με τη διαθήκη του της 6ης/7/1861, δώρησε τη Βιβλιοθήκη του στο Πανεπιστήμιο, αλλά και του καθηγητή του Ιδιωτικού δικαίου Μάρκου Ι. Ρενιέρη (1815-1897). Επίσης, o καθηγητής του Ποινικού Δικαίου Κωνστ. Ν. Κωστής (1833-1899), ο οποίος θνήσκων έδειξε την προς το πανεπιστήμιον αγάπην αυτού καταλιπών αυτώ την αξιόλογον βιβλιοθήκην του.[4]
Πρώτη φορά σε Πρυτανική λογοδοσία , αυτή του Μιχ. Κατσαρά (1907-08), αναφέρεται το Νομικό Σπουδαστήριο, συγκαταλεγόμενο στις Συλλογές του Πανεπιστημίου, χάρη στη Βιβλιοθήκη του Δημαρά. Από τα Πρακτικά Συνεδριάσεων της Συγκλήτου, εμφαίνεται η ύπαρξη βοηθού του φροντιστηρίου, ο οποίος ήταν φοιτητής.[5]
Πρώτος διευθυντής του Φροντιστηρίου –μετά την ψήφιση του νόμου 3825/1911- ορίστηκε ο καθηγητής της Πολιτικής Οικονομίας Νικ. Π. Γουναράκης (1852-1931), στις 22/11/1913.
Νομικό Σπουδαστήριο ιδρύθηκε με τον ν. 2905/1922, Περί οργανισμού του Αθήνησιν Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου.[6] Στο άρθρο 336, ορίζονταν δύο σπουδαστήρια, το Νομικών Επιστημών και το Πολιτικών Επιστημών. Ως προς την εποπτεία τους και τη διεύθυνσή τους, το άρθρο 337 του νέου νόμου, επαναλάμβανε τη διάταξη του ν. 3825.
Διευθυντής του Νομικού Σπουδαστηρίου την τριετία 1920-23 ήταν ο καθηγητής της Πολιτικής Δικονομίας Μιχ, Γ. Λιβαδάς (1857-1931), ο οποίος δώρισε στη βιβλιοθήκη του Σπουδαστηρίου πολλά νομικά συγγράμματα, και τελικά κληροδότησε το σύνολο της νομικής Βιβλιοθήκης του.
Από την αρχή της ίδρυσής της, η βιβλιοθήκη του Νομικού Σπουδαστηρίου εμπλουτιζόταν –εκτός των δωρεών- με βιβλία και περιοδικά, η αγορά των οποίων προβλεπόταν στους ετήσιους προϋπολογισμούς της Σχολής.
Mε την πάροδο του χρόνου δημιουργήθηκαν επιμέρους Σπουδαστήρια / θεματικές Βιβλιοθήκες, καθένα εκ των οποίων κάλυπτε το γνωστικό αντικείμενο των εδρών παλαιότερα, και έπειτα των έξι υφιστάμενων τομέων.
Μέχρι και το έτος 2015 το Τμήμα Νομικής διαθέτει τα ακόλουθα Σπουδαστήρια τα οποία χωροθετούνται σε τέσσερα κτήρια εντός και πλησίον της Νομικής Σχολής αποτελώντας ουσιαστικά ξεχωριστές οργανικές μονάδες υπό την επίβλεψη των εδρών και στη συνέχεια των τομέων :
• Νομικό Σπουδαστήριο
• Σπουδαστήριο Εμπορικού και Ναυτικού Δικαίου
• Σπουδαστήριο Εργατικού Δικαίου
• Σπουδαστήριο Πολιτικής Δικονομίας
• Σπουδαστήριο Ποινικών Επιστημών
• Σπουδαστήριο Ιστορίας του Δικαίου
• Σπουδαστήριο Φιλοσοφίας του Δικαίου
• Σπουδαστήριο Δημοσίου Δικαίου
• Σπουδαστήριο Διεθνών Σπουδών και Ευρωπαϊκού Δικαίου
• Σπουδαστήριο Ιδιωτικού διεθνούς δικαίου .
[1] ΦΕΚ 183, 17/7/1911
[2] Γεωρ. Ν. Χατζηδάκη, Πρυτανική λογοδοσία, 14 Ἰανουαρίου 1907, σ. 35.
[3] Ανδρ. Αντωνόπουλος –Χαρ. Μπαλή, Ευεργέτες και δωρητές του Πανεπιστημίου Αθηνών, σ. 52.
[4] Τιμ. Αργυροπούλου, Πρυτανική λογοδοσία, 14 Νοεμβρίου 1899, σ. 30.
[5] Πρακτικά Συνεδριάσεων Συγκλήτου, 5/5/1907.
[6] ΦΕΚ 127, 27/7/1922.
Σύνταξη κειμένου: Ελντα Μαρμαρά, Βασιλική Στρακαντούνα